Prebivalište i boravište su pojmovi koji se relativno često pominju među pravnicima, ali takođe i kod građana iz različitih društvenih sfera. Postoji teorijska, a mnogo značajnija i praktična razlika između ova dva pojma. Ključna bi bila da kod prebivališta građanin ima nameru da stalno živi, dok kod boravišta on tu samo privremeno boravi. Prema Zakonu o prebivalištu i boravištu građana Republike Srbije
[1] prebivalište je
mesto u kome se građanin nastanio s namerom da u njemu stalno živi, odnosno mesto u kome se nalazi centar njegovih životnih aktivnosti, profesionalnih, ekonomskih, socijalnih i drugih veza koje dokazuju njegovu trajnu povezanost s mestom u kome se nastanio. Sa druge strane, boravište se definiše kao
mesto u kome građanin privremeno boravi van mesta svog prebivališta duže od 90 dana. Kod prebivališta postoje dva standardna elementa,
objektivni–
corpus (mesto u kome se građanin nastanio) i
subjektivni–animus (njegova namera da se tu stalno nastani).
[2] Boravište ne poseduje subjektivni elemenat u definicji. Još jedan zaključak koji se može izvesti je da niko ne može imati istovremeno više od jednog prebivališta na teritoriji Srbije, mada je bilo i drugačijih odluka u sudskoj praksi.
[3]
Svi punoletni građani su dužni da prijave i odjave svoje prebivalište, kao i boravište, Oni dakle to čine neposredno i samostalno na propisanom obrascu, koji se isključivo može dobiti kod službenika na šalteru. Za maloletna lica, prijavu i odjavu prebivališta, odnosno boravišta, obavljaju roditelj (najčešće), staratelj ili drugi zakonski zastupnik, takođe putem obrasca. Dakle, oni to čine posredno i nesamostalno. Ovu obavezu navedena lica čine preko nadležnog organa (Uprave za upravne poslove u okviru policijske stanice) u mestu u kome se prijavljuje ili iz koga se odjavljuje prebivalište ili boravište. Postoji mogućnost podnošenja prijave i odjave u elektronskom obliku, koje će se smatrati urednim ako su podnete sa ličnom kartom koja poseduje elektronski sertifikat za digitalno potpisivanje (tzv. čipovane lične karte). Prilikom ove procedure građani su dužni da daju istinite podatke.
Što se tiče konkretno prijave prebivališta, građanin je u obavezi da to učini u roku od osam dana od dana nastanjenja na adresi na kojoj prijavljuje prebivalište. S druge strane rok za prijavu prebivališta za maloletna lica je, takođe rok od osam dana, odnosno tri meseca od rođenja. Što znači da su zakonski zastupnici maloletnog lica dužni da prijave prebivalište svom detetu, prvi put, u roku od tri meseca od njegovog rođenja, a nakon toga u slučaju promene prebivališta, u roku od osam dana od nastanjenja na adresi na kojoj čine prijavu. Za novorođenče čija su oba roditelja državljani Republike Srbije i koji imaju prijavljeno prebivalište na istoj adresi, prijava prebivališta vrši se na adresi njegovih roditelja prilikom određivanja JMBG-a. novorođenčeta. Roditeljima novorođenog deteta se dostavlja potvrda o izvršenoj prijavi prebivališta i to preporučenom poštom na njihovu adresu. Kada građani izvrše prijavu prebivališta na novoj adresi stanovanja, time su ujedno odjavili svoje prethodno prebivalište, te stoga podnose samo zahtev za prijavu, a ne i zahtev za odjavu prethodnog prebivališta. Time se postupak čini bržim, ekonomičnijim i efikasnijim.
Punoletno lice uz prijavu prebivališta dužno je da
priloži važeću ličnu kartu, kao i druge
isprave i dokaze koji su značajni za prijavljivanje (npr.
ugovor o prodaji stana, ugovor o poklonu stana, ugovor o korišćenju stana, vlasnički list, rešenje o kućnom broju, pravnosnažno ostavinsko rešenje i dr.). Pored toga potrebno je priložiti i
ličnu kartu vlasnika nepokretnosti ili njegovu
pisanu izjavu sa adrese na kojoj se vrši prijavlivanje, kao i
dokaz o uplaćenoj naknadi za prijavu prebivališta. Za maloletno lice, mlađe od 16 godina, koje
ne poseduje ličnu kartu, prilaže se
izvod iz matične knjige rođenih. Takođe potrebno je i priložiti
važeću ličnu kartu zakonskog zastupnika (roditelja ili staratelja). Ako su
roditelji razvedeni, prilaže se i
primerak pravnosnažne presude o razvodu braka, koja služi radi uvida kojem roditelju je maloletnik poveren na čuvanje, staranje i vaspitanje. Z
а prijavu prebivališta maloletnog deteta potrebna je i saglasnost oba roditelja, bez obzira na to što su sudskom odlukom ona poverena jednom roditelju na samostalno vršenje roditeljskog prava, ukoliko njome nije rešeno i pitanje prijave prebivališta maloletnog deteta. Ukoliko se takva saglasnost ne može uspostaviti, o ovom pitanju odlučuje sud. Na kraju, kao i za punoletna lica, prilaže se
dokaz o uplaćenoj naknadi, koju propisuje republička administrativna taksa, a koja se ne plaća samo prilikom prve prijave prebivališta novorođenčeta.
[4] Podatak o prebivalištu se upisuje u ličnu kartu lica koje se prijavljuje. Podnosiocu prijave za lica mlađa od 16 godina izdaje se potvrda.
Vraćamo se na prvi pasus ovog članka, gde smo naveli da prebivalište podrazumeva dva elementa animus i corpus. Ukoliko se ne može utvrditi da kod građanina postoji namera da stalno stanuje na adresi koju prijavljuje donosi se rešenje o odbijanju prijave prebivališta.Na ovo rešenje se može izjaviti žalba Ministarstvu unutrašnjih poslova, koja ne odlaže izvršenje rešenja, odnosno nema suspenzivno dejstvo.
Što se tiče odjave prebivališta, građanin je dužan da to učini ako se iseljava iz Republike Srbije u inostranstvo. O odjavi prebivališta građaninu se izdaje potvrda.
U vezi sa prijavom boravišta, rok je isti kao i kod prijave prebivališta (osam dana), s logičnom razlikom što se ovaj rok računa od dana dolaska u mesto boravišta. Prijava boravišta može najduže trajati dve godine, bez obzira na vreme navedeno u prijavi. Postupak prijave boravišta je identičan postupku prijave prebivališta. Dakle, ista dokumenta je potrebno priložiti za prijavu boravišta punoletnog i maloletnog lica kao i za prijavu prebivališta punoletnog i maloletnog lica, i pred istim organom – Upravom za upravne poslove policijske stanice.
Građanin vrši odjavu boravišta kod Uprave, neposredno pre odlaska iz mesta boravišta. Ako građanin ne izvrši ovu obavezu, smatra se da je boravište prestalo nakon što istekne vreme koje je naveo u prijavi. Međutim, ukoliko vreme trajanja boravka u prijavi nije navedeno, a pritom ni boravište nije odjavljeno, prijava boravišta će važiti dve godine od dana prijave, nakon čega je građanin u obavezi da ponovo prijavi boravište ako i dalje boravi u mestu prijavljenog boravišta.
Evidenciju o prebivalištu i boravištu građana vrši Ministarstvo unutrašnjih poslova. Ova evidencija sadrži: jedinstveni matični broj građana, ime i prezime, rođeno prezime, pol, datum i mesto rođenja, ime i prezime oba roditelja, odnosno staratelja, njihov JMBG, adresu prebivališta ili boravišta, zanimanje, državljanstvo, bračno stanje i na kraju datum prijave tj. odjave prebivališta ili boravišta.
Izvori i literatura:
[1] Zakon o prebivalištu i boravištu građana (“Sl. glasnik RS”, br. 87/2011)
[2] M. Stanivuković, M. Živković, Međunarodno privatno pravo: opšti deo, 5. izdanje, 2013. godina
[3] Vidi odluku Vrhovnog suda Vojvodine, Bilten sudske prakse Vrohovnog suda Vojvodine i Pivrednog suda Vojvodine broj 3/1977
[4] Vidi sajt Ministarstva unutrašnjih poslova Republike Srbije, početna – građani – dokumenti građana – prebivalište
PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde.
PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde.
Autor teksta:
[amo_member id=”5967″ item-width=”250″ align=”left” item-margin=”20″ full-width=”yes” panel=”right”]
*Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.
Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).
Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Nenad Denić.
ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.