OTMICA

By nomcentarngoKrivično pravo, Pravni blog
Otmica je krivično delo, koje je uvedeno u naše krivično zakonodavstvo tek 1977. godine.[1] Do tada, otmica je kvalifikovana pod drugim krivičnim delima. Ovo krivično delo sadrži elemente krivičnog dela: protivpravnog  lišenja slobode, prinude i iznude.
S tim u vezi, otmica prevazilazi kršenje osnovnih ljudskih prava i slobode koju svaki čovek na ovom svetu prirodno zaslužuje. Prema Ustavu Republike Srbije, čl. 27: “Svako ima pravo na ličnu slobodu i bezbednost. Lišenje slobode dopušteno je samo iz razloga i u postupku koji su predviđeni zakonom.”[2]
Takođe, prema Univerzalnoj deklaraciji o ljudskim pravima koju je Generalna skupština Ujedinjenih nacija proglasila 10. decembra 1948. godine, i Evropskoj konvenciji za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda koju su donele članice Saveta Evope 4. novembra 1950. godine u Rimu, da: “Svako ima pravo na slobodu i bezbednost ličnosti.”[3]
Prethodnih godina 10 zemalja u svetu, beleže veliki broj otmica: Kolumbija, Haiti, Meksiko, Venecuela, Jemen, Pakistan, Nigerija, Irak, Somalija i Avganistan.[4] U Srbiji pretežno godišnje nestano oko 700 dece, sa dobrim ishodom, većinom se deca bezbedno vrate, mali broj procenta se završi sa tragičnim ishodom.[5]
Srž ovog krivičnog dela je sličan iznudi. Zbog toga što krivično delo otmica, ne smatra se samo sa namerom da učinilac dela iznudi novac ili kakvu drugu imovinsku korist, već da oteto lice prinudi da nešto učini, ne učini ili da trpi, čini ovo delo da se otmica ne svrstava samo za iznudu krivičnog dela protiv imovine, već u dela protiv slobode i ljudskih prava čoveka.
Radnja izvršenja ovog krivičnog dela, ogleda se u odvođenju ili zadržavanju nekog lice upotrebom sile, pretnje, obmane ili nekog drugog načina.
Prema članu 134, Krivičnog zakonika, stav 1: “Ko silom, pretnjom, obmanom ili na drugi način odvede ili zadrži neko lice u nameri da od njega ili drugog lica iznudi novac ili kakvu drugu imovinsku korist ili da njega ili koga drugog prinudi da nešto učini, ne učini ili trpi, kazniće se zatvorom od dve do deset godina.”[6]
Ovo delo može se izvšiti protiv volje otetog lica, ako izvršilac krivičnog dela upotrebi silu, i pretnju odvođenjem lica na drugo mesto, ili izvrši otmicu usled dobrovoljne volje otetog lica, jer je u datoj situaciji lice bilo obmanuto od strane izvršioca krivičnog dela.
Dakle, sredstvo kojim se otmica vrši može biti:
  • Sila,
  • Pretnja, ili
  • Odmana
Međutim, prilikom izvršenja ovog krivičnog dela, mogu se upotrebiti sva tri sredstva. Primera radi, neko lice se može obmanom odvesti, zatim se upotrebom sredstva pretnja zadržava to lice, dok učinilac ovog krivičnog dela upotrebljava i silu da bi se to oteto lice zadržalo na tom mestu).
Izvršenje ovog krivičnog dela “na drugi način”, traje kad se ne upotrebljavaju sredstva obmane, pretnje ili sile, već kad se izvršava krivična radnja isključivo bez volje otetog lica, to je kod situacije, primera radi nemoćnog lica (koje je nepokretno).
Prema članu 134, stav 2, Krivičnog zakonika: “Ko radi ostvarenja cilja otmice preti ubistvom ili teškom telesnom povredom otetom licu, kazniće se zatvorom od tri do dvanaest godina.” [7]
Otmica može biti i težeg oblika, u slučaju navedenog člana 134. stava 2[8], kada je pretnjom ozbiljno narušena bezbednost otetog lica.  Ozbiljnost podrazumeva da je pretnja realno objektivna, i pod velikom verovatnoćom moguća da se izvrši.
U slučaju kada se ozbiljnost pretnje primeni u vidu da se oteto lice zadrži, ili da se tom licu naruši zdravlje, ili druge teške posledice, učinilac će se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina. Prema članu 134., stava 3: “Ako je oteto lice zadržano duže od deset dana ili je prema njemu postupano na svirep način ili mu je teško narušeno zdravlje ili su nastupile druge teške posledice ili ko delo iz stava 1. ovog člana učini prema maloletnom licu, učinilac će se kazniti zatvorom od tri do petnaest godina.”[9]
Kod težeg oblika krivičnog dela otmica, u kojem je nastupila smrt otetog lica, veoma je bitno da je to delo učinjeno nehatom učinioca.  Primera radi, ako je ovo delo ubistva obuhvaćeno umišljajem učinioca, to delo bi bilo učinjeno iz koristoljublja, tj. radi izvršenja ili prikrivanja drugog krivičnog dela ili iz niskih pobuda, to krivično delo bi obuhvatalo teško ubistvo, a ne krivično delo otmica. Prema članu 134, stavu 4: “Ako je usled dela iz st. 1. do 3. ovog člana nastupila smrt otetog lica ili je delo izvršeno od strane grupe, učinikac će se kazniti zatvorom od pet do osamnaest godina.”[10]
Od navedenih težih oblika, najteži oblik krivičnog dela otmice postoji ako je izvršen od strane organizovane kriminalne grupe. Prema članu 134. stavu 5: “Ako je delo iz st. 1. do 3. ovog člana izvršeno od strane organizovane kriminalne grupe, učinilac će se kazniti zatvorom od najmanje pet godina.”[11]
 
Izvori:
  • Republike Srbije, Službeni glasnik RS, br. 98/06.
  • Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16
  • Delibašić, V. (2015) Krivično delo otmica u krivičnom zakonodavstvu Republike Srbije. Kultura polisa, br. 27, str 499-510
Internet stranice:
[1] Delibašić, V. (2015) Krivično delo otmica u krivičnom zakonodavstvu Republike Srbije. Kultura polisa, br. 27, str 499-510
[2] Ustav Republike Srbije, Službeni glasnik RS, br. 98/06.
[6] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16
[7] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16
[8] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16
[9] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16
[10] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16

[11] Krivični zakonik, Službeni glasnik RS, br. 94/16

PRATITE NAS NA INSTAGRAMU: kliknite ovde.
PRATITE NAS NA FACEBOOK-U: kliknite ovde.

Autor:

[amo_member id=”5882″ item-width=”250″ align=”left” item-margin=”20″ full-width=”yes” panel=”right”]

*Napomena: Tekstovi u okviru projekta, priredjeni su u vidu stručnih radova i predstavljaju vrstu pisanog rada koji sadrži korisne priloge iz domena određene struke. Stručni rad ne mora biti izvorno istraživanje i ne mora sadržati nove, originalne naučne spoznaje i rezultate. Njegova osnovna svrha sastoji se u prikupljanju i tumačenju već poznatih činjenica, informacija, stavova i teorija, na način koji doprinosi širenju naučnih spoznaja, razvijanju novih pristupa u interpretaciji i primeni postojećih naučnih rezultata i prilagođavanju tih rezultata potrebama savremene teorije i prakse. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda, ne odgovara za tumačenje prikupljenjih činjenica, informacija, stavova i teorija u autorskom radu, svaki autor odgovara za tačnost informacija u svom radu.

Svako kopiranje, umnožavanje, objavljivanje i distribuiranje celine ili delova teksta predstavlja povredu autorskog prava i krivično delo (shodno odredbama Zakona o autorskom i srodnim pravima i Krivičnog zakonika).

Korišćenje delova teksta dozvoljeno je shodno autorskom pravu i uz saglasnost Udruženja Nomotehnički Centar kao i autora: Jelica Kusmuk.

ODRICANJE OD ODGOVORNOSTI – Sadržaj internet mesta služi u informativne i edukativne svrhe. Odgovarajući pravni instrumenti imaju prednost u odnosu na informacije sadržane na internet prezentaciji. Udruženje Nomotehnički Centar iz Beograda ne prihvata odgovornost za bilo kakvu upotrebu infromacija sadržanih na internet prezentaciji.